خرید سکه همواره یکی از راه‌های متداول برای حفظ سرمایه در کشور ما بوده است اما دولت‌ها با هدف کنترل بازار اقدام به وضع مالیات خرید سکه می‌کنند.

عده زیادی از هم وطنان در طی نوسانات اقتصادی سال 97 اقدام به خرید سکه و ارز نموده‌اند. تا کنون دو بخشنامه در خصوص دریافت مالیات از ایشان وضع شده است.

اولین مورد بخشنامه ۲۰۰/۹۸/۵۰۷ موسوم به بخشنامه مالیات مقطوع عملکرد سال ۹۷ دریافت کنندگان سکه از بانک مرکزی بود که در مورخ ۹۸/۳/۱۲ صادر گردید. همچنین بخشنامه دیگری نیز با نام مالیات مقطوع عملکرد سال 1398 اشخاص حقیقی دریافت کننده سکه از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و طی شماره 200/99/512 در تاریخ 1399/05/22 ابلاغ گردیده است.

در این راهنما شما را با مفاد این دو بخشنامه و تکلیف قانونی خریداران سکه در پرداخت مالیات آشنا می‌کنیم.

مقایسه دو بخشنامه مالیات خرید سکه سال 97 و 98

سازمان امور مالیاتی در خصوص تعیین تکلیف مالیات دریافت کنندگان سکه از بانک مرکزی در دو مرحله اقدام به صدور بخشنامه نموده است.

در بخشنامه اول که در تاریخ 3 اسفندماه سال 1398 صادر شده است، مالیات خرید سکه سال 1397 از بانک مرکزی تعیین شده و در بخشنامه دوم که در تاریخ 22 مرداد ماه سال 1399 صادر شده است، مالیات قطعی خرید سکه برای سال 1398 ابلاغ گردیده است. در بخشنامه اول (برای خریداران سکه سال 97) میزان سکه خریداری شده مشمول این بخشنامه حداکثر تا 200 سکه تعیین شده و در بخشنامه دوم (برای خریداران سکه سال 98)، حداکثر سکه خریداری شده مشمول این بخشنامه تا 185 سکه مشخص گردیده است. در این بخشنامه‌ها خریداران سکه که از سقف اشاره شده کمتر باشند از نگهداری اسناد و مدارک و تسلیم اظهارنامه معاف شده و مالیات قطعی آن‌ها مشخص شده است. دریافت کنندگان سکه بالاتر از این میزان باید نسبت تسلیم اظهارنامه مالیاتی اقدام کنند.

مودیان مشمول این بخشنامه باید جهت پرداخت مالیات قطعی به سامانه مودیان مالیات سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کنند. این مالیات برای کسانی که توانایی پرداخت یک جا نداشته باشند، تا 4 ماه قابل تقسیط می‌باشد. همچنین در صورت عدم پرداخت در موعد مقرر مشمول جریمه موضوع ماده 190 قانون مالیات‌های مستقیم خواهند شد.

مالیات خرید سکه چیست؟

با توجه به این که کسب درآمد از طریق خرید و فروش سکه باید تابع قوانین مالیات بر درآمد باشد، بنابراین از نظر قانونی خرید و فروش سکه نوعی درآمد به حساب آمده و مشمول مالیات می‌باشد.

طبق این اصل، سازمان امور مالیات در مورد کسانی که اقدام به ثبت نام در سامانه خرید سکه بانک مرکزی نموده و پس از مدتی برای کسب سود اقدام به فروش این سکه‌ها کرده‌اند، کسب درآمد شناسایی کرده و مالیات قطعی خرید سکه را با شرایطی برای ایشان وضع نموده است.

تبصره‌ای ذیل ماده 100 مربوط به مودیان مالیاتی پیش‌بینی‌شده است که افراد دریافت کننده سکه را که از این طریق کسب درآمد کرده‌اند با مشخص کردن سقفی مشمول پرداخت مقطوع مالیات نموده است. این افراد از تسلیم اظهارنامه و ثبت نام مالیاتی معاف شده اند.

مالیات مقطوع خرید سکه برای خریداران سال 1397

محاسبه مالیات خرید سکه برای خریدارانی که در سال 1397 سکه خود را از بانک مرکزی دریافت نموده‌اند، به شرح زیر می‌باشد:

• خرید سکه تا 20 سکه مشمول مالیات نمی‌باشد.

• مالیات خرید سکه نسبت به مازاد 20 سکه تا 60 سکه به ازای هر سکه یک میلیون و پانصد هزار ریال (معادل صد و پنجاه هزار تومان) است.

باید توجه نمود که به‌عنوان‌مثال اگر کسی 35 سکه دریافت کرده باشد، 20 سکه آن از مالیات معاف بوده و 15 سکه دیگر مشمول مالیات بوده و مبلغ دو میلیون و دویست و پنجاه هزار تومان مالیات قطعی آن می‌باشد.

• مالیات قطعی خرید سکه نسبت به مازاد 60 تا 100 سکه، به ازای هر سکه 2 میلیون ریال (معادل 200 هزار تومان) می‌باشد.

باید توجه داشت که به‌عنوان‌مثال برای کسی که 90 سکه دریافت نموده است، 20 سکه از مالیات معاف، 40 سکه با مالیات 150 هزار تومانی و 30 سکه دیگر با مالیاتی 200 هزار تومانی محاسبه خواهد شد. چنین فردی باید مبلغ 12 میلیون تومان مالیات قطعی پرداخت نماید.

• مالیات قطعی خرید سکه نسبت به مازاد 100 تا 200 سکه، 2 میلیون و پانصد هزار تومان (معادل 250 هزار تومان) است. نحوه محاسبه میزان مالیات قطعی به همان روشی که در مثال قبل توضیح داده شده می‌باشد.

مالیات خرید سکه برای خریداران سال 1398

محاسبه مالیات قطعی خرید سکه برای دریافت کننده سکه از بانک مرکزی در سال 1398 حسب بخشنامه 200/99/512 به شرح زیر می‌باشد:

• خرید سکه تا 10 قطعه سکه مشمول مالیات نمی‌باشد.

• مالیات خرید سکه نسبت به مازاد 10 تا 30 قطعه سکه، مبلغ 4 میلیون ریال (معادل 400 هزار تومان) برای هر قطعه سکه می‌باشد. همان طور که پیش از این توضیح داده شد، 10 قطعه از این سکه‌ها مشمول این مالیات قطعی نمی‌باشد.

• مالیات قطعی خرید سکه نسبت به مازاد 30 تا 50 قطعه سکه، به ازای هر سکه مبلغ پنج میلیون و دویست هزار ریال (معادل 520 هزار تومان) است.

برای محاسبه میزان مالیات، 10 قطعه از سکه‌ها معاف، 20 قطعه با مالیات 400 هزار تومانی و مابقی با مالیات 520 هزار تومانی محاسبه می‌شوند.

• مالیات دریافت کننده سکه نسبت به مازاد 50 سکه تا 185 قطعه سکه، به ازای هر سکه مبلغ شش میلیون و پانصد هزار ریال (معادل 650 هزار تومان) مقطوع می‌باشد.

به‌عنوان‌مثال، مالیات کسی که 185 قطعه سکه دریافت کرده باشد به این صورت است. 10 قطعه سکه معاف از مالیات، 20 قطعه سکه با مالیات 400 هزار تومانی، 20 قطعه سکه با مالیات 520 هزار تومانی و 135 سکه دیگر با مالیات 650 هزار تومانی محاسبه می‌شود. مالیات قطعی چنین فردی مبلغ صد و شش میلیون و صد و پنجاه هزار تومان می‌باشد.

مهلت پرداخت مالیات موضوع این بخشنامه تا پایان مرداد سال 1399 بوده و در صورت دیرکرد مشمول موضوع ماده 190 قانون مالیات‌های مستقیم (جریمه دیرکرد) خواهد شد.

حذف مالیات سکه

محاسبه مالیات سکه و قطعی بودن پرداخت آن صرفاً برای کسانی معنا دارد که از طریق خرید و فروش سکه کسب سود کرده باشند؛

بنابراین اگر کسی اقدام به خرید سکه کرده باشد و آن را نفروخته باشد، مشمول این مالیات نخواهد شد.

طبق رأی دیوان عدالت اداری بر این مطلب تأکید شده و در حکم این دیوان آمده است:

با عنایت به اینکه اصولاً فلسفه وضع قوانین مالیاتی رعایت عدالت مالیاتی است و از افرادی که منتفع می‌شوند، باید مالیات اخذ شود و در این بخشنامه‌ها، جایگزین مناسب برای احتمال خلاف پیش‌بینی‌شده است و آن رسیدگی به اعتراض به ادعای خریداران سکه می‌باشد، ادعای آن‌ها در هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی رسیدگی خواهد شد. در صورت اعتراض به موارد رسیدگی و در صورت ادعای عدم فروش و برای بیش از سقف تعیین شده نیز رسیدگی عادی و ارائه مدارک و مستندات و ارائه اظهارنامه (بیش از 200 سکه) پیش‌بینی‌شده است.

معافیت مالیات سکه

باید توجه داشت که معافیت مالیات سکه تابع اعلام بانک مرکزی می‌باشد. به این معنا که اگر هنگام فروش سکه بانک مرکز در گواهی سکه خود اعلام کرده باشد که خرید این سکه مشمول مالیات نمی‌باشد، افراد ملزم به پرداخت مالیات برای خرید آن نمی‌باشند.

در صورتی که بانک مرکزی این مطلب را بدون تصریح بگذارد، یعنی مشخص نکند که خرید سکه مشمول مالیات هست یا خیر، این مبهم بودن به سازمان امور مالیاتی این امکان را می‌دهد که مالیات قطعی و غیر قطعی مشخص نموده و از خریداران سکه، مالیات خرید سکه دریافت نمایند.

جریمه دیرکرد پرداخت مالیات سکه

با توجه به اینکه مالیات خرید سکه مشمول دیرکرد موضوع ماده 190 قانون مالیات‌های مستقیم می‌باشد، کلیه خریداران سکه از بانک مرکزی در سال‌های 97 و 98 که تاکنون نسبت به پرداخت مالیات اقدام نکرده باشند، مشمول جریمه دیرکرد ماهیانه 2.5 درصد خواهند شد.

سازمان امور مالیاتی با درنظرگرفتن شرایط کرونایی و با توجه به این که به صاحبان مشاغل تا 15 تیرماه فرصت ارائه اظهارنامه مالیاتی را تمدید کرده است، شرایط مشابهی را نیز برای خریداران سکه فراهم نموده است.

بر این اساس کلیه خریداران حقیقی سکه از بانک مرکزی که در سال گذشته باید نسبت به پرداخت مالیات اقدام می‌کردند، فرصت پرداخت مالیات آن‌ها تا 15 تیرماه سال 1400 تمدید شده است.

بدیهی است که در صورت عدم تمدید این مهلت، این افراد مجبور خواهند بود که جریمه دیرکرد ماهیانه 2.5 درصد را در رسیدگی مالیاتی پرداخت نمایند.

استعلام شمول مالیات خرید سکه

برای استعلام مالیات سکه صفحه‌ای با عنوان پیگیری نحوه پرداخت مالیات خریداران سکه در سایت سازمان امور مالیاتی کشور پیش‌بینی‌شده است.

در این صفحه افراد می‌توانند با وارد کردن کد ملی خود نسبت به شمول یا عدم شمول مالیات خرید سکه خود، استعلام نمایند. در توضیحات این صفحه آمده است که با توجه به مفاد ۱ و ۹۳ قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی مصوب ۳۱/۴/۱۳۹۴ و بنا به اختیار حاصل از تبصره ماده ۱۰۰ قانون مذکور و منظور تکریم مودیان و تسهیل وصول مالیات و ایجاد هماهنگی و وحدت رویه در تعیین مالیات عملکرد سال ۱۳۹۷ دریافت کننده سکه از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران سازمان مالیاتی اقدام به طراحی سیستم اخذ مالیات برخط نموده است.

همچنین با توجه به متفاوت بودن فرایند پرداخت مالیات برای گروه‌های مختلف مشمولان، افراد بعد از استعلام مشمول مالیات سکه بودن، با فرایند پرداخت مالیات خویش نیز آشنا شده و راهنمایی‌های بعدی به ایشان ارائه می‌شود.